تاریخچه:
درک اولیه اصول بیومکانیکی را می توان در نوشته های کهن هر سه رشته اصلی،هنرهای رزمی،فلسفه و علم طب مشاهده کرد.افسانه های فرهنگی منسوب به لائوزی (از اساتید کهن) معاصر کنفوسیوس (۵۵۱-۴۷۹ پیش از میلاد) یافت شده است.اولین نسخه شناخته شده از متن منتسب به لائوزی در مقبره ای با قدمت حدود ۳۰۰ سال قبل از میلاد یافت گردید (Laozi & Henrick 2000).
در نقل قولی از لائوتسه چنین آمده است:
“کسی که روی نوک پا می ایستد، محکم نمی ایستد” و ” کسی که طولانی ترین قدم ها را برمی دارد،با حداکثر سرعت نمی تواند راه برود” (Draeger and Smith 1980). اگر به این ترجمه دقت کنید،نشان می دهدکه متخصصان اولیه تای چی،رابطه بین طول گام و سرعت حرکت را درک کرده اند.در بحث “کیفیت جاذبه” ، لائوزی ادامه می دهد که گرانش و سکون صفات تائو هستند: جاذبه ریشه سبکی است، سکون، حکمران حرکت است.
وو یو هس یانگ (۱۸۱۲-۱۸۸۰) ، در ارائه بینش در مورد “تمرین سیزده حالت”،به سینماتیک اشاره و خصوصیات حرکت بدن را با مکانیک کمان،مقایسه می کند،”کمان (خمیدگی) حالت مستقیم را طلب میکند،در حالت خمیده نیرو را ذخیره و سپس رها می کند. یانگ می گوید:در حالت چرخش و حرکات اغتشاشی بدن، بایستی Chi (مرکز تعادل بدن) حفظ شود تا دچار بی تعادلی نشود.
چی، اشاره به نقطه ای زیر ناف و نزدیک به ستون فقرات دارد
که مرکز جرم بدن است. این مطلب نشان می دهدکه تمرین کنندگان تای چی، نه تنها از این موارد آگاهی داشتندبلکه در تعریف رسمی آنها نیز مساعی نموده اند. تائوئیست ها بر این باور بودندکه از طریق تمرین تای چی،می توان این تعادل مرکزی را با وجود اغتشاشات خارجی حفظ کرد.
به نقل از “تمرین سیزده حالت،”بدن ایستاده باید پایدار و راحت باشدتا بتواند هشت جهت (جهات اصلی و فرعی) را پشتیبانی کند.”در مورد ماهیت پویا و کنترل تغییر پذیری نیز چنین می گوید” : به یاد داشته باشید، هنگام حرکت بدن، جایی نیست که حرکت نکند (ساکن باشد)”.
این دسته شواهد نشان می دهند که اساتید کهن به نوعی با علم بیومکانیک آشنایی داشته اند.ولیکن علم و فناوری و ابزارهای تحلیلی امروزی را در اختیار نداشته اند. پس آنان برای تحلیل بیومکانیک حرکات از چه ابزارهایی استفاده می کرده اند؟
مشاهده حیوانات
در تلاش برای درک تعادل، وضعیت و حرکت انسان، استادان کهن وضعیت بدن،حرکت و رفتار حیوانات را بررسی کردند. بسیاری از سبک ها،حالت ها و حرکات ورزش های رزمی با توجه به ویژگی های طبیعت،وضعیت بدن وحرکت حیوانات خاص الگوبرداری شده اند.
نمونه های آن را می توان در تمرینات رسمی “پنج فرم مشت چینی” مشاهده کرد.چهار مورد از سبک های بوکس چینی بر اساس مطالعه حرکات و ویژگی های رفتاری حیوانات:ببر،پلنگ ،مار و درنا طراحی شده اند و نیز اژدها که نماد فرهنگی چین است.
یکی از سه شکل بوکس چینی،
شامل دوازده سبک حیوانات است. هر یک از این “سبک ها” دنباله ای از حالت ها، گام ها و حرکاتی است که پس از حرکت و ویژگی های مبارزه یک حیوان خاص مدل سازی شده است. دوازده حیوان ارائه شده عبارتند از: اژدها، ببر، میمون، اسب، حشره سنج آب، خروس، شاهین، پرستو، مار، تای ) پرنده ای افسانه ای)، عقاب و خرس.
در گذشته ویژگی های خاص حرکتی حیوانات برای تعیین بهترین روش های تولید نیرو در حین حرکت از نزدیک بررسی می شدند. حرکات موزون و سریع لرزان، و روش های فریب و اغفال، در حیوانات مشاهده می گردیدند. بر این اساس سبک های خاص مبارزه مانند پرش درنا، فریاد درنا، خواب درنا، غذای درنا و پرواز درنا، ابداع گردید. (McCarthy 1995).
استادان کاراته اوکیناوا باستان نیز وضعیت بدن و حرکت حیوانات را مطالعه کردند تا نگرشی در مورد تعادل و کنترل وضعیت بدن بدست آورند. سه حالت استقرار که معمولاً در سبک های کاراته مورد استفاده قرار می گیرد، و مبتنی بر اتکا بیشتر بر یک پا می باشند، عبارتند از: نکوآشی داچی، سوروآ داچی و کاگی داچی.
به منظورنگرش تعادل و حرکت، از “شکل” حیوان، ویژگی های “خارجی” مد نظر قرار گرفته شده است، راه رفتن مانند گربه” به معنای تقلید از تعادل، روان و خفا بودن گربه است. با این حال، جنبه های “داخلی” (روح آگاهی و هشیاری) نیز به همان اندازه مهم هستند. سه هنر از ورزش های رزمی شامل کونگ فو نی چیا، تای چی و پاکوآ بر این اساس ابداع شده اند.
بیومکانیک مدرن:
بیو مکانیک (بایومکانیک) بطور عمومی مطالعه و آنالیز کمی ورزشکاران حرفه‌ای و فعالیت‌های ورزشی است. بطور ساده می‌توان از آن به عنوان فیزیک ورزش‌ها یاد کرد. در این زیر شاخه بیومکانیک، قوانین مکانیک اعمال می‌شوند تا به وسیله ی مدل‌سازی ریاضی، شبیه سازی کامپیوتری و اندازه گیری، درک بیشتری از اجرای ورزشی حاصل شود.
در گذشته اساتید فقید هنرهای رزمی در تلاش برای درک تعادل، در مواردی وضعیت و حرکت بدن، با کمبود علومی مانند آناتومی، مکانیک، دینامیک و بیومکانیک، رویکرد بررسی و الگو گیری از رفتار حیوانات را برگزیدند. البته نگرش و ماحصل تلاش های آنها شایان تقدیر است، زیرا سال ها این علوم مورد استفاده قرار گرفته و هنوز در پاره ای از موارد جزو اصول بنیادی رشته خود محسوب می گردند.
ولی با این حال، شاید وقت آن رسیده است که متکی بر علم مدرن بیومکانیک، بازنگری و بازطراحی اساسی در اصول ورزش های رزمی سنتی انجام پذیرد. البته این موضوع ناقض الگوگیری از طبیعت نمی باشد، چرا که امروزه نیز شاهد توسعه علمی بنام بایونیک (بایوممتیک)، یا همان علم الگوگیری (الهام) از طبیعت، نیز هستیم که از لحاظ علمی معتبر می باشد. بهر حال هر علمی نیازمند بازنگری و نوآوری می باشد و این مهم جز با پژوهش های علمی محقق نمی گردد.
تقدیم به همه اساتید و ورزشکاران فرهیخته هنرهای رزمی.
